1. meşrutiyet ne demek?
I. Meşrutiyet (1876-1878)
I. Meşrutiyet, Osmanlı İmparatorluğu'nda 23 Aralık 1876'da ilan edilen ve 14 Şubat 1878'de II. Abdülhamid tarafından askıya alınan anayasal monarşi dönemidir.
Arka Plan:
- Osmanlı Devleti'nin içinde bulunduğu siyasi ve ekonomik sorunlar, Tanzimat Fermanı ile başlayan modernleşme çabaları, Genç Osmanlılar gibi aydınların baskısı ve Balkanlardaki isyanlar, Meşrutiyet'in ilan edilmesinde etkili olmuştur.
- Mithat Paşa gibi önde gelen devlet adamları, anayasal bir düzenin devletin bekası için gerekli olduğuna inanmaktaydı.
İlanı:
- II. Abdülhamid'in tahta geçirilmesi ve Kanun-i Esasi'nin (ilk Osmanlı anayasası) ilan edilmesiyle Meşrutiyet dönemi başlamıştır.
Kanun-i Esasi (1876 Anayasası):
- Kanun-i Esasi, Osmanlı Devleti'nin ilk anayasasıdır.
- Kişi hak ve özgürlüklerini (seyahat, basın, mülkiyet vb.) güvence altına almayı amaçlamıştır.
- Meclis-i Mebusan (Halk Meclisi) ve Meclis-i Ayan (Senato) olmak üzere iki meclisli bir parlamento öngörmüştür.
- Ancak, padişahın yetkileri oldukça geniş tutulmuş ve hükümeti atama/azletme, savaş ilan etme, sürgün yetkisi gibi konularda padişaha büyük bir kontrol sağlanmıştır.
Sonuçları ve Sonu:
- I. Meşrutiyet dönemi kısa sürmüş ve 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın başlamasıyla II. Abdülhamid tarafından Meclis kapatılmış ve Kanun-i Esasi askıya alınmıştır.
- Bu olay, otokratik bir yönetim anlayışının yeniden hakim olmasına ve İstibdat Dönemi'nin başlamasına yol açmıştır.
Önemi:
- I. Meşrutiyet, Osmanlı tarihinde anayasal düzene geçiş için atılan önemli bir adımdır.
- Kısa sürmesine rağmen, sonraki dönemlerde II. Meşrutiyet için bir zemin hazırlamıştır.
- Türk parlamento tarihi açısından da başlangıç noktası olarak kabul edilir.